 |
| In het groen de vroegere bedding in het blauw de nieuwe |
Begin decembre 2013 een citytrip naar Valencia. Een ideale
manier om een overzicht te krijgen van de stad is via de rivier Turia. Op de
rechteroever de oude stad en de Eixample, het Art Nouveaugedeelte. Op de
linkeroever de nieuwe wijken en in de delta de Calatravamonumenten.
Die rivier
doe je niet per kano, maar te voet of per fiets. Ons hotel Innsa lag vlak bij de Turia, of liever de oude Turia. Na een zware
overstroming in 1957 (Gran riada de Valencia, 80 doden) werd besloten de rivier te verleggen naar de
nueva Turia.
 |
| Foto F. Muller |
Nu loopt de
Maas tussen dijken. De stad Luik ligt lager als de rivier: onder de bedding
werden geen kolen ontgonnen. Onder de rest van de stad wel, waardoor die
vijf-zes meter wegzakte…
Queremos un rio verde
Franco
wilde in het oude rivierbed (Antiguo Cauce) een autosnelweg aanleggen, maar dat
plan is gestopt door een massaactie “Queremosun rio verde”.
Onze
gastvrouw Teresa (Innsahostel) herinnert zich nog hoe zij als kind in 1973 met
haar ouders een boom ging planten in de vroegere rivierbedding die een
schitterende groene long werd dwars door de stad.
De
autostrade is er niet gekomen, maar aan de twee kanten van de rio verde passeren
toch halve autostrades. Aan de kant van de oude stad zijn min of meer geslaagde
pogingen om de Turiatuin toegankelijk te maken voor voetgangers en fietsers. En
omgekeerd vertrekken van de Turia enkele fietswegen naar het centrum.
In 1979
werd een wedstrijd georganiseerd voor de aanleg van de rivierbedding. Er werd
geen winnaar aangeduid maar Ricardo Bofill mocht
een masterplan uitwerken.
Hij tekende
klassieke tuinen in een raster, waardoor die geleidelijk konden worden
aangelegd en gemakkelijk te onderhouden zijn. Hij bouwde in zijn project
expliciete referenties naar de Arabische tuinen.
In 1983
splitste de gemeenteraad de aanleg ervan in schijven, met als enige leidraad
Bofill´s masterplan te volgen. Wat een zeker gebrek aan eenheid verklaart. Maar
de Turiatuinen blijven interessant, en zeker om met de fiets te doen. In de
oude stad kan men fietsen huren voor 5€ per dag (plooifietsen) of 7 euro voor
een stadsfiets.
Bofill heeft
dat moeilijk verteerd. Zijn grootste – terechte - kritiek is op Calatrava: “Zijn "Stad van Kunsten en Wetenschappen “ is tegenstrijdig met het
masterplan voor de Turia. Hij heeft er gebouwen neergepoot waar alles groen
moest zijn. Calatrava is een architect van het Star System, zoals ik”.
De Calatravacity is inderdaad helemaal afgesneden zowel van de stad als van de
haven; en moeilijk bereikbaar met het openbaar vervoer. Maar dat bespreek ik in
een volgende blog.
De Jardines del Turia: de
centrale ontmoetingsplaats voor Valencianen
De Turia
tuinen werden in 1986 geopend. De Jardines del Turia zijn maar liefst 9
kilometer lang, en er is van alles te beleven. Er zijn muziekuitvoeringen en
andere culturele manifestaties, soms heeft een circus er zijn tenten
opgeslagen, of wordt er kermis gehouden. Het is er altijd druk, het is de
centrale ontmoetingsplaats voor Valencianen.
De tuinen beginnen
stroomopwaarts in het Cabecera Park, 15 ha die ongeveer gelijk lopen met de metrolijn naar het
vliegveld. Calatrava is in een van die voorsteden geboren.
Over de
Turiatuinen zijn ook overal bruggen;
sommigen waren er al voor de omleiding van de stroom; andere zijn later
gebouwd. Klik hier voor een lijstje van die bruggen.
Daarvan
heeft Calatrava er een aantal voor zijn rekening genomen: Nou d’ Octubre en de Assut de l’ Or, Monteolivete en Puente de la
Exposicion in de delta van de Turia, naar de zee toe.
Nou d’Octubre
is naar mijn gevoel een van de meest geslaagde ontwerpen van Calatrava. De roem
was hem dan ook niet naar het hoofd gestegen.
Een origineel ontwerp, met de twee rijrichtingen
apart, maar functioneel en sober. Waarom grote overspanningen voor een rivier
waar geen water meer stroomt?
What’s in a
name ? Nou d’Octubre slaat op 9
october 1238. Daarmee zitten we nog een stap verder terug als de Gulden Sporen.
Op die dag veroverde de koning van Aragon Valencia, na vijf eeuwen Moorse overheersing. Hoe komen
Valenciaanse nationalisten ertoe de Spaanse overheersing te vieren? Omdat hij
autonomie gaf aan Valencia. Aan dergelijke kapstokken wordt nationalisme opgehangen.
Wie meer over de geschiedenis van Valencia wil weten kan vlak bij het
Geschiedkundig museum, Museo de Historia deValencia , bezoeken. Wij stonden er voor een gesloten
deur because feestdag, maar het lijkt een interessant gebouw, een vroeger
watereservoir helemaal in baksteen, en de presentatie van 22 eeuwen
geschiedenis zou vernieuwend zijn. En over nationalisme gesproken: alle straatnamen
zijn in het Valenciaans, alhoewel die taal slechts door een minderheid wordt
gesproken. Maar in mijn blog vind je dat dialect en het spaans door mekaar,
volgens de bronnen die google mij gaf.
Vlakbij is
ook de Jardín Botánico, een botanische tuin van 16de eeuw. De ingang
is wel niet aan de Turia, maar naar de oude stad toe. De
(nieuwe) ingang is in 2000 rond een boom gebouwd die mocht blijven staan. Een heerlijk rustige plek waar de
Valencianen graag komen wandelen. In de kassen worden
prachtige orchideeën gekweekt. Achter in de tuin staan bakken met voer voor de vele zwerfkatten die in
de tuin van de universiteit leven. En er was een mooie tentoonstelling met
recuperatiemateriaal.
.JPG)
De volgende
brug is voor voetgangers: de Pasarela metálica de la Casa del Agua
Het gebouw
zelf is gebouwd in de jaren 80 en is al zwaar verwaarloosd. Het is een kot om
borstels en schoppen te bewaren.
De volgende
brug is Puente de Campanar voltooid in 1937 in volle burgeroorlog. Valencia
vocht tot het laatste voor de Republiek.
Vervolgens
komt de puente de "Las Glorias Valencianas". Ook puentede Ademuz genoemd ; gebouwd in 1958 door Carlos Fernadez Casado. Zijn
ontwerp was klaar voor de Riada van 1957 zodat de brug
een van de eerste was
heropgebouwd. Om te verhinderen dat daklozen kwamen slapen onder de brug werd
er een laagje water voorzien. Defensive space design van hoog niveau!
 |
| Puente de Ademuz |
De tuinen vanaf het Casa del Agua zijn ontworpen door “Vetges Tú – Mediterrania”.
De Consellería de
Agricultura plantte het “Bosque Urbano”. Pasarela
peatonal del antiguo Patronato is een historische voetgangersbrug herbouwd na
de Riada van 57.
.jpg)
De Puente
de las Artes is van 1990 en van de hand van Sir Norman Foster.
 |
| Fusta |
El puente
de San Jose dateert van het begin van de 14° eeuw.
Bofill
wilde centraal, tussen Puente Serranos
en de Puente de la Trinidad een monumentale culturele ontmoetingsruimte. José
María Tomas, een andere valenciaanse architect, kreeg de opdracht. Nu waren
daar vroeger voor de drooglegging in de bedding een 20-tal
 |
| Puente Serranos |
Puente de
Madera of "Pont de Fusta" vervangt een historische voetgangersbrug die
door de Riada werd weggespoeld.
Tot de
oudste bruggen van Valencia - 13e eeuw - behoort Puente del Real, die uitgeeft
op de Jardines de Real (of Viveros) naar het Koninklijk Paleis dat vroeger in
het park stond. Vlakbij is de kleine Monforte-tuin met veel beelden. De stad
organiseert er huwelijksplechtigheden. Een mooi decor.
 |
| Peineta |
Met de brug van de Exposicion naderen wij van
Calatrava die ook het metro Estación de la Alameda onder de brug bouwde. De brug heeft al een bijnaam Peineta. Calatrava brak hiervoor de
oorspronkelijke Puente de la exposición van 1909 af.
 |
| puente del mar |
Na de Puente Las
Flores komt de Puente del Mar, de laatste klassieke brug. De eerste versie werd al door een riada weggespoeld
in 1589 Sedert de jaren 30 was die al autovrij om vanuit de binnenstad naar de
haven te wandelen.
Puente de la Trinidad
Tussen de Puente Aragón en El Ángel Custodio mocht Ricardo Bofill de roosters T-10 en T-11
uitwerken– tegenover het Palau de la Música. Daar ligt ook in het Parque
Puente del
Reino is geflakeerd door heeft twee enorme duivels en wordt daarom ook “Los
Demonios”, of puente de las “Gárgolas” genoemd.
De Ciutat
de les Arts i les Ciències van Calatrava
Tussen de PUENTE DE MONTEOLIVETE en de Puente de L'Assut D'Or, allebei van Calatrava, ligt Calatrava City. Over de economische aspecten lees je meer op een andere van mijn blogs.
Over de
bouwkundige en estetische beoordeling laat ik, in afwachting van mijn blog hierover,
het woord aan zijn grote tegenstander Bofill: "De gebouwen Calatrava zijn interessant ,
mooi, maar het zijn beeldhouwwerken. Ze zijn niet functioneel en
stedenbouwkundig is Calatrava een nul. Het
is een ingenieur-architect die interessante dingen maakt. Maar zijn gebouwen konden
elders zijn ingeplant, want in het oorspronkelijke project moest de groene rivier
uitmonden in de dokken en het strand van de Malvarrosa. Maar de
vertegenwoordigers van Calatrava in Valencia vonden dat de gebouwen hun plaats
niet hadden in het centrum”.
Ondertussen
heeft Calatrava zijn kantoor in Valencia gesloten en zit hij met zijn hele
hebben en houden in het belastigsparadijs Zwitserland. Daar kan Depardieu een
punt aan zuigen. Maar voor elk kapot tegeltje in de Ciutat is het nog kassa
kassa voor hem…
De Huertas et de Albufera
bedreigd
De harp van 125 meter van de Assut d'Or brug verwijst
naar een dam die het water van de Turia opstuwde om de huertas te bevloeien. Deze
tuinen sloten naadloos aan op Albufera Parque Natural, 21.000 hectare groot. Rijst
en paling, twee van de hoofdingrediënten in de Valenciaanse keuken, komen uit
dit natuurgebied. En als je in een tapasbar artisjokken of asperges in de
vitrine ziet liggen moet die niet laten liggen. De groene asperges worden
gegrild met een beetje zeezout: lekker! Wij zijn er niet geraakt per fiets: de
15 kilometer leken ons iets te ver om in de korte winterdagen te doen. Maar het
moet een daguitstap zijn die de moeite
waard is. In het natuurgebied is het dorpje El Saler met zijn restaurants en
een aantal campings, en men kan een boottocht doen op het
grootste binnenmeer van Spanje. Maar met de Ciutat de les Arts i les Ciències zijn
Een tweede
bedreiging is de uitbreiding van de containerhaven. Vanuit de tuinen kon men de
havenkranen zien. Zullen deze tuinen plaats moeten ruimen voor containeropslag.
Ook daar is Bofill de dwarsligger: volgens hem is er geen enkele technische en
economische reden om een containerhaven uit te bouwen op de plaats zelf van de
historische haven. Dit kan gerust kilometers verderop. «Valencia tiene mar, un río verde, la montaña al lado y una huerta que la
rodea. Esa es su característica fundamental y lo que diferencia Valencia del
resto de ciudades: Absoluta y radicalmente hay que potenciar la huerta. El llit del Túria és nostre i el
volem verd y el Saler per al poble». De horta van Valencia zou weldra tot het verleden
kunnen behoren, zoals de krieken van Schaarbeek…
Een tweede
probleem is de band met de stranden en de haven. Sinds Barcelona is het gebruiken van evenementen als motor voor
gebiedsontwikkeling een beproefd concept. Toch gaat het vaak mis. Lissabon is
een goed voorbeeld, Athene niet. En ook over Valencia kun je twijfelen. Voor
het havengebied heeft men de beroemde zeilwedstrijd America’s
Cup binnengehaald en zwaar geïnvesteerd in een jachthaven. Maar die
Americas Cup is een one shot. De
traditie wil dat de winnaar mag beslissen waar de volgende race vertrekt.
Zwitserland heeft twee keer gewonnen en aangezien het land geen aansluiting
heeft op de zee heeft het laten bieden. Valencia heeft het hoogst geboden, maar
sinds 2007-2008 gaat deze race elders door. De zwitsers konden iet eeuwig
winnen. De jachthaven ligt er verlaten bij. Zelfs Prada is er weggetrokken.
Valencia
heeft ook Ecclestone betaald voor een Formule 1 circuit door het havengebied. Het levert prachtige tv-beelden op, maar wat zijn de echte opbrengsten
van de reclame?
De stad
wilde de authentieke visserswijk El Cabanyal-Canyamelar slopen en
vervangen door hoogbouw. Daarom is een deel van de wijk nu
opgekocht door de overheid en tijdelijk verhuurd aan outcasts. En toen kwam de
crisis, gingen de plannen niet door en is het de vraag wat er met deze wijk
moet gebeuren. Het
buurtactiecomité ‘Salvem El Cabanyal’ is
springlevend en organiseert in 2014 een
festival.
Behalve het strand en de jachthaven hebben wij geen
enkele van die plaatsen bezocht. Maar ik denk dat het interessante plaatsen
zijn. En ik heb het hier niet over Dark tourism. De Huertas en Albufera zijn
misschien bedreigd, maar zeker nog de moeite waard.
