dimanche 28 juillet 2013

Het kan niet op in Waterschei: Harmonic Fields, Heroes Of Labour, Mine Art 1, STEENRIJK, C-Mine, Hannover Suite

Onze fietsvakantie in Limburg (dank Jean Marie en Gerda voor de gastvrijheid) draaide rond de voormalige mijnsite van Waterschei. Wie er nog van wil genieten moet niet te lang wachten: Harmonic Fields bijvoorbeeld pakt zijn biezen al op  7 augustus.
Wij bezochten er Harmonic Fields in het Thor Park, twee keer zelfs. De artiest Pierre Sauvageot heeft er 500 instrumenten gemonteerd die uitsluitend bespeeld worden door de wind. Sauvageot wil alle grote winden van de wereld vangen. Om wat te doen ? Om grote winden te laten ? De dag van ons eerste bezoek heeft hij wel niets gevangen: windstilte en dus ook geen muziek. Oorspronkelijk ging Harmonic Fields boven op de terril komen. Maar dat is natuurgebied. En je moet natuurlijk ook de bezoekers naar boven krijgen… Men had misschien kunnen proberen de grote windturbine waarmee de mijn werd belucht terug te lanceren? In alle geval leek het project ons interessant genoeg om de dag erop terug te keren, met vier à vijf Beaufort. Het orgelpunt zijn de
ligstoelen in het violenpark. Nog tot 7 augustus. Op 22 augustus moet Sauvageot met zijn installatie in Helsinki zijn.
Sauvageot werkt niet alleen. Hij werkt met het collectief "Lieux publics" : een ploegje is voortdurend in de weer om die instrumenten te stemmen. Zo bijvoorbeeld die plasticbanden van 100 meter – het soort feuillard dat in de verpakkingsindustrie wordt gebruikt – die met een beetje wind in resonantie gaan.
Lieux Publics zijn eigenlijk artiestenresidenties in Marseille. Daar organiseren ze op 28 en 29 september 2013 de "Stars on stairs". Of hoe de trappen van het station van Saint Charles in Marseille afkomen op een "fantaisievolle en onvergetelijke wijze". Daarbij zal de trappenscène van Potemkin in het niets verzinken. Een  suggestie voor de montagne de Bueren in Luik?

Wij bezochten op dezelfde site de metershoge portrettenreeks (Fragment Heroes OfLabour) van honderd Oekraïense mijnwerkers. De portretten lichten in de pikdonkere ruimte op door bewegingssensoren. In 1935 slaagde de Oekraïense mijnwerker Stakhanov veertien keer meer dan het officieel voorgeschreven quotum kolen op te graven. De grootste Europese mijn werd naar hem vernoemd. Hier nam Kosorukov zijn portrettenreeks die hij in een indrukwekkende audiovisuele installatie verwerkte.
Een tentoonstelling wil vandaag geen informatie meer geven, maar wil de bezoeker onderdompelen in een bepaalde sfeer. Heel dikwijls is de inhoud heel magertjes. Maar installaties zoals die Heroes of Labour verzoenen mij met deze trend. Kosokurov heeft iets te vertellen. Er is een videoportret van een vrouw die als lid van het precariaat soms in een trein voor een paar centen de Internationale zingt. In videoinstallatie zien we het einde van de shift in de Stakhanov-mijn: een knipoog naar de eerste film uit de geschiedenis van de broers Lumière “La Sortie des usines Lumière à Lyon”. 
Kosokurov: “het wereldwijde machtsevenwicht dat ooit – toen langs weerszijden gestreden werd voor het morele overwicht en een zekere mate van sociale rechtvaardigheid in de kapitalistische maatschappij overeind hield – kantelde met het einde van het sociale systeem in de Sovjet-Unie. Bruut kapitalisme werd toen op het niets vermoedende wereldtoneel losgelaten. Ik putte voor mijn project uit een bijna mythologische geschiedenis toen de waarde van de arbeid zijn hoogtepunt kende. Met deze elementen wil ik een bijna archaïsche Tempel voor de Arbeid maken, een buitenissig grote installatie, die eindigt met vraagtekens, eerder dan met antwoorden. Deze elementen hebben voor Genk een extra dimensie gekregen met de aangekondigde sluiting van Ford.
De Sovjetheld Stakhanov verscheen met zijn portret op de cover van Time Magazine. Het was de eerste keer dat een arbeider voor zijn werkprestaties wereldwijde faam verwierf”.
In hetzelfde gebouw is er ook Mine Art 1: een nogal bleke verlenging van Manifesta 2012 met een heterogene kollektie kunstwerken van alle soort. Ik apprecieerde een reeks  fotos rond de nog bestaande hanenclubs in Vlaams-Brabant en Limburg. Deze foto’s waren reeds te zien op de tentoonstelling ‘t Kiekenkot in het Casino van Beringen eerder dit jaar.
En dan is er nog het wandelpad STEENRIJK. Het Designerscollectief ‘HET LABO’  (design met een knipoog, gespecialiseerd in projecten in de openbare ruimte) bespeelt het thema van de kleine stapeltjes natuursteen, die op elkaar gelegd om te dienen als richtingaanwijzer op een wandelpad. Men is er werkelijk in geslaagd de wandelaars te verleiden om mee te bouwen. Werkelijk a work in progress ! Ik weet niet wat Genk betaald heeft voor Steenrijk, en een goed idee verdient ook wel wat, maar materieel gezien heeft steenrijk niet meer gekost dan het aanvoeren van een camion stenen.
En tenslotte ben ik nog met Luc in C-Mine de tentoonstelling Hanover Suite / Message to Youth van de kunstenaar Ives Maes gaan bekijken. De expo focust op het Nederlands paviljoen voor de expo van Hannover in 2000. Op zichzelf een interessant gegeven: dit paviljoen was in 2000 een ikoon. Met de stapeling van vijf verschillende landschappen moest dit ecologisch toonpaviljoen een voorbeeld zijn hoe ruimte efficiënt kan gebruikt worden. De derde verdieping was een bos waarvan de stammen dienst deden als draagconstructie voor de bovengelegen verdieping. Een verdieping lager zaten de wortels van deze bomen in enorme betonnen potten. Op de eerste verdieping werden chrysanten geteeld, waarmee een alternatief getoond werd voor de gebruikelijke kassenteelt. Tenslotte kwam men terug op de begane grond, met een betonnen
duinlandschap. Men wilde zelfs het Nederlandse paviljoen na afloop van de tentoonstelling overeind laten zoals de Eiffeltoren. Maar de tentoonstelling was een flop op alle gebied, ook financiëel. Ik heb Hannover nog gebruikt als tegenargument voor de Expo 2017 in Luik. De tentoonstelling in C-Mine geeft enkel de huidige teloorgang weer en situeert nergens dit gebouw in zijn contekst. Spijtig, want deze ruïne is vandaag een monument van de bling bling cultuur…
En als afsluitertje  de waterburcht in Millen. Een intelligent gerestaureerd gebouw, met zelfs een klein museum erbij. Een knap terras. Een aanrader voor de familie Hertogen die hun tante Trui nu in een home in Millen moeten bezoeken. Ik las er o.a. dat de centrale toren onderaan geen deur had: die is er veel later in uitgehouwen. Zij kropen via een ladder omhoog, die zo nodig kon binnengetrokken worden. En ik die dacht dat die manier om zich te verdedigen typisch was voor de Strangford Loch in Noord Ierland…